SCORM/E-Öğrenme İçerik Yerelleştirme

Özet: SCORM ve xAPI tabanlı e-öğrenme modüllerinde yerelleştirme; metin, görsel ve ses içeriklerinin ayrıştırılması, çeviri ve senkron, kalite kontrol ve LMS üzerinde test/yayın adımlarını kapsar. Bu rehber; SCORM 1.2/2004 ile xAPI farklarını, metin/medya ayrıştırmayı (altyazı ve voice-over), çeviri + senkron + QC adımlarını ve LMS yükleme/test kontrol listesini uygulamalı açıklar. Bağlam: Yerelleştirme Hizmetleri.

1) SCORM 1.2/2004 ve xAPI: kısa farklar

1.1) SCORM 1.2

• Takip alanları temel tamamlanma/başarı ve puan bilgisini gönderir.
• Yer imi (bookmark) ve ilerleme için “suspend data” alanı kullanılır.
• Basit tamamlanma mantıkları ve sınırlı raporlama yaygındır.

1.2) SCORM 2004

• Tamamlanma ve başarı durumları ayrı ayrı izlenir; konum bilgisi ayrıca saklanır.
• Daha gelişmiş gezinti/sıralama ve geniş raporlama alanları sunar.
• Uzun modüllerde geri dönüş ve ilerleme senaryoları daha esnektir.

1.3) xAPI (Tin Can)

• LRS (Learning Record Store) üzerinden “statement” tabanlı takip yapar.
• Bir ifade genelde şu parçalardan oluşur: actor (kim), verb (ne yaptı), object (neyi yaptı), result (sonuç), context (bağlam).
• SCORM paketine bağlı olmadan uygulama içi veya harici etkileşimler de izlenebilir.
• Kısa örnek anlatımı: “learner@example.com kullanıcısı ‘completed’ fiili ile ‘/course/intro’ nesnesini tamamladı.”

2) İçerik haritalama ve ayrıştırma

• Paket yapısı: Zip içinde manifest dosyası, HTML/JS varlıkları, görseller, ses ve video bulunur.
• Metin kaynakları: Ekran üstü metinler, etkileşim talimatları, sınav soruları ve geri bildirimler, arayüz öğeleri.
• Medya metni: Voice-over senaryoları, altyazılar (SRT/VTT), transkriptler ve görsellerdeki yazılar.
• Dışa aktarma: Mümkünse yazar aracından XLIFF/CSV; yoksa modül içinden metin çıkarımı ve senaryo yeniden yazımı.
• Değişkenler: Sayı/tarih ve yer tutucular (ör. kullanıcı adı, puan) çevrilmez; hedef dilde doğru biçimlendirme uygulanır.

3) Altyazı (captions) ve voice-over

3.1) Altyazı hazırlığı

• Kaynak transkript çıkarılır; zaman kodlu SRT/VTT oluşturulur.
• Okunabilirlik için satır uzunluğu sınırlı tutulur; konuşma hızına uyum sağlanır.
• Terimler ve özel adlar kurumsal terim listesiyle tutarlı olmalıdır.

3.2) Voice-over / dublaj

• Senaryo biçimi: konuşmacı adı, sahne/ekran bilgisi, zamanlama ve telaffuz notları.
• Kayıt standartları: örnek oranı, dosya biçimi, sessizlik payları ve dosya adlandırma kuralları.
• Metin–görüntü–etkileşim senkronu için kısa prova ve pilot kayıt önerilir.

4) Çeviri + senkron + kalite kontrol (QC)

• Çeviri: UI metinleri, sınav içerikleri, etkileşimli metinler ve VO/altyazı senaryoları paralel akışta çevrilir.
• Senkron: Altyazı zaman kodları ve VO süreleri ekran akışıyla uyumlu olmalıdır.
• Dilsel QC: Terminoloji/stil, sınav cevap anahtarları ve geri bildirim metinleri kontrol edilir.
• Kozmetik/işlev QC: Taşma-kırpma, buton hizası, etkileşim akışları; erişilebilirlik etiketleri ve alternatif metinler.

Yayın öncesi ayrıntılı kontrol adımları için: L10n QA Kontrol Listesi.

5) Manifest ve raporlama notları

• Manifest: Öğrenim nesneleri ve başlangıç dosyaları tek bir listede tanımlanır.
• Başlatma: Modül açılırken dil parametresi veya kullanıcı tercihi aktarımı planlanabilir.
• İlerleme/Kaydetme: SCORM 1.2’de tek bir alan, SCORM 2004’te konum ve tamamlanma/başarı için ayrı alanlar bulunur.
• Puanlama: Ham puan ve geçme eşiği ilkeleri tutarlı olmalıdır; raporlama alanları ile örtüşmelidir.

6) LMS yükleme ve test kontrol listesi

1. Paket bütünlüğü: Zip kökünde manifest var mı? Dizin yapısı bozulmuş mu?
2. Başlatma: Modül doğru başlangıç dosyasıyla açılıyor mu? Tarayıcı/cihaz kombinasyonları test edildi mi?
3. Dil seçimi: Arayüz dili ve yerelleştirme seçimi doğru çalışıyor mu?
4. Altyazı/VO: Altyazılar açılıp kapanabiliyor mu? VO ile senkron doğru mu?
5. Etkileşimler: Sınav maddeleri, geri bildirimler ve puan yazımı hatasız mı?
6. Bookmark: Durdur-devam senaryosunda kaldığı yerden açılıyor mu?
7. Tamamlanma/başarı: SCORM 1.2/2004 ya da xAPI tarafında doğru yazılıyor mu?
8. Erişilebilirlik: Klavye ile gezinme, odak sırası, alternatif metinler ve kontrast uygun mu?
9. Mobil: Dokunmatik etkileşimler ve medya uyumu test edildi mi?
10. Hata günlüğü: Konsol ve LMS günlükleri temiz mi; hatalar yeniden üretilebiliyor mu?

7) xAPI uygulama notları

• Bağlantı: LRS uç noktası, kimlik doğrulama ve anahtar yönetimi planlanmalıdır.
• Şema: actor, verb, object, result ve context alanları tutarlı doldurulmalıdır.
• Örnek ifade anlatımı: “Kullanıcı dersi tamamladı” şeklinde kısa, anlaşılır kayıtlar üretilmelidir.
• Gizlilik: KVKK/GDPR; mümkünse kimliksizleştirme ve özet raporlama tercih edilir.

8) Sürümleme ve bakım

• Sürüm etiketi: Modül/ünite bazında sürüm numarası ve değişiklik günlüğü tutulur.
• Geriye dönük düzeltmeler: Hatalı terim veya VO kesitleri için küçük yama sürümleri yapılır.
• TM/TermBase güncellemesi: Yeni terimler ve onaylı çeviriler kurumsal varlıklara işlenir.
• Sürekli akış: Sık güncellenen içerikler için Sürekli Yerelleştirme (CI/CD) kurgusu tercih edilir.

9) SSS (mini)

Altyazı mı, voice-over mı?

Bütçe, hedef kitle ve kullanım bağlamına göre karar verilir. Esneklik ve hız için altyazı; üst düzey deneyim için VO uygundur.

SCORM 1.2’den 2004’e geçmeli miyim?

Daha gelişmiş raporlama ve ayrı tamamlanma/başarı bilgisi gerekiyorsa evet; LMS uyumluluğunu kontrol edin.

xAPI’ye ne zaman ihtiyaç duyarım?

SCORM’un ötesinde ayrıntılı etkileşim ve platformlar arası takip gerekiyorsa xAPI uygundur.

10) İlgili içerik ve sonraki adım

• L10n QA Kontrol Listesi
• ICU MessageFormat ve Placeholder Kılavuzu
• Sürekli Yerelleştirme (CI/CD) – Uygulama

E-öğrenme modülleriniz için yerelleştirme akışını birlikte tasarlayalım: Teklif Al > İletişim (Formu)